Iedereen is wel eens een beetje vergeetachtig, maar als je opa of oma zo vergeetachtig is dat ze bijvoorbeeld vergeten te eten of hun kleding vergeten aan te doen, dan kan het zijn dat ze aan dementie lijden. Een deel van de mensen met dementie kan niet meer zelfstandig thuis wonen en daarom gaan ze in een woonzorgcentrum (WZC) wonen. Sommige personen met dementie dwalen vaak rond op de afdeling waar ze wonen. Dat is goed want bewegen is goed voor de spieren en dit verkleint bovendien de kans dat ze vallen. Echter, door hun aandoening dwalen sommige personen met dementie de hele dag door en vergeten ze uit te rusten, al zijn ze uitgeput. Een van de dingen die je zou kunnen doen is deze mensen vastbinden, maar dat doen we natuurlijk liever niet.

In het imec.icon project WONDER (2015 – 2017), hebben we onderzocht of “robot Zora” ouderen met dementie zou kunnen helpen. Deze kleine robot zou dwalende mensen kunnen herinneren om even uit te rusten, of ze rustiger maken door bijvoorbeeld een liedje te spelen en zo persoonlijke prettige herinneringen op te wekken. Zora wordt nu al in zo’n 130 woonzorgcentra in Vlaanderen gebruikt om beweegoefeningen voor te doen of om bingo te spelen. Om Zora echter zelfstandig in te zetten in een woonzorgcentrum, zijn er nog zowel technische als niet-technische uitdagingen. Bovendien is het belangrijk om ons af te vragen of we eigenlijk wel zouden willen dat robots ons zouden helpen in de zorgsector.

Daarom hebben we met verschillende medewerkers van woonzorgcentra gesproken. Tegen onze verwachtingen in, zouden zij juist wel graag hulp krijgen van de robot want op deze manier zouden ze meer tijd hebben om te besteden aan kwaliteitsvolle zorg.

Eén van de technische uitdagingen is het maken van robots die zelfstandig 24 op 7 ingezet zouden kunnen worden. Hiervoor heb je ontwikkelingen nodig op het gebied van hardware en software. De batterijduur van robots zou bijvoorbeeld langer moeten zijn (Zora werkt nu slechts 1 – 1,5 uur). Daarnaast is er nog veel onderzoek nodig om de robot intelligenter en zelfstandiger te laten werken. Hoewel Zora ogen (camera’s) en verschillende sensoren heeft , kan ze nu bijvoorbeeld nog niet zelfstandig in een woonzorgcentrum rondwandelen zonder tegen dingen aan te botsen.

Echter, er zijn ook nog andere onderzoeksuitdagingen die meer gaan over wat een robot zou moeten doen. Wat moet Zora bijvoorbeeld zeggen als ze iemand in de gang tegenkomt die aan het ronddwalen is? Wat moet ze bijvoorbeeld doen om de aandacht te trekken van die bewoner? Om deze uitdagingen te onderzoeken, hebben we testen uitgevoerd in twee woonzorgcentra in Vlaanderen. We namen Zora mee en we observeerden hoe personen met dementie op Zora reageerden. Hieruit bleek dat het voor sommige mensen toch nog lastig is om de stem van Zora te verstaan, zowel qua geluidsniveau als qua uitspraak. Daarnaast zijn sommige personen met dementie zo ver in hun dementie, dat Zora er niet voor kan zorgen dat ze even gaan uitrusten. Tot slot hebben we gezien dat sommige bewoners het geweldig vinden als Zora een lied afspeelt en hier erg blij van worden.

 

Het zal nog wel een aantal jaren duren voordat robots zelfstandig onze grootouders kunnen helpen en ontwikkelingen op verschillende gebieden zijn nog nodig. Ik vind het belangrijk dat we wel altijd mensen blijven betrekken die echt met de robots zouden gaan werken, in dit geval zowel personen met dementie als hun zorgverleners. Uiteindelijk willen we graag robots bouwen en diensten ontwikkelen om mensen zo goed mogelijk te helpen en rekening te houden met hun voorkeuren.