Shuffle the Future

“We bevinden ons in het jaar 2040 en de mensheid is erin geslaagd globaal een duurzame samenleving tot stand te brengen, waarin klimaatverandering en schaarste zoveel mogelijk de kop ingedrukt zijn”.

Zo begint het scenario voor een duurzame maatschappij in het jaar 2040, een jaar waarin BNP niet meer bestaat als welvaartsmaatstaf, nucleaire energie en fossiele brandstoffen plaats hebben gemaakt voor de groene revolutie en zelfvoorzienende onderwatersteden mee het probleem van landtekort helpen oplossen. Zal 2040 er zo utopisch uitzien? Misschien, maar het is zeker geen voorspelling. Het is wel een mogelijke duurzame toekomst, maar verder louter een context voor het nieuwe online spel ‘Shuffle the Future’.

Een serious game

Shuffle the Future is wat we noemen een serious game, een spel waarvan het voornaamste doel niet entertainment is. Het wordt ontwikkeld binnen het kenniscentrum Applied Futures Research van de Erasmushogeschool Brussel met als voornaamste doel toekomstonderzoek. Indien deze term je toch even in het haar doet krabben, kan je in dit Wtnschp-artikel meer uitleg vinden over wat toekomstonderzoek precies is. Kort uitgelegd draait toekomstonderzoek rond voorstellingen van mogelijke toekomsten, of toekomstbeelden, ervan uitgaande dat onze ideeën over de toekomst implicaties hebben op ons gedrag in het heden. Vandaar dat het belangrijk is om eens stil te staan bij hoe wij eigenlijk denken over de toekomst en hoe dit praktische gevolgen kan hebben voor het hedendaags gedrag van personen, organisaties, overheden, enz.

Ook voor Greenpeace leek het relevant te zijn om eens te kijken naar toekomstbeelden, meer specifiek naar hoe jongeren zichzelf dagelijkse handelingen zagen stellen voor een duurzame toekomstige maatschappij. Concreet stelden ze volgende onderzoeksvraag:

________________________

” ‘Hoe zien jongeren zichzelf ageren voor duurzaam leven in harmonie met de planeet in een toekomst waarin klimaatverandering en (gebrek aan) toegang tot energie- en andere bronnen een steeds grotere impact op ons dagelijks leven zullen hebben?”

____________________

De organisatie wil zo enerzijds een kijkje nemen in het hoofd van jongeren, hoe zij denken over duurzaam gedrag. Anderzijds willen ze de collective intelligence van jongeren raadplegen, wie weet komen zij wel met out-of-the-box ideeën waar anderen nog niet aan gedacht hadden.

Het is een complexe vraagstelling, maar één die zich uitstekend leent voor een minder conventionele onderzoeksmethode. Een Massive Multiplayer Online Game (MMOG) laat deelnemers toe om in grote aantallen samen online te spelen. Het is een goede vervanging van een klassieke bevraging, met als voordeel dat spelers in real-time met elkaar in interactie kunnen gaan, wat ervoor zorgt dat een collective intelligence kan floreren. Bovendien hebben spelvormen het voordeel dat ze meer engagerend zijn dan klassieke onderzoeksmethoden en voor meer motivatie en betrokkenheid van de deelnemers zorgen.

Hoe gedraag jij je in een duurzaam 2040?

In Shuffle the Future worden spelers ingelijfd in een volledig duurzame maatschappij in het jaar 2040 via een uitgeschreven scenario en een tijdslijn die alle gebeurtenissen van het jaar 2016 tot dan aangeeft, die tot deze maatschappij hebben geleid.

De spelers kunnen een profiel aanmaken over wie zij zijn in die toekomst en kunnen vervolgens ideeën uitspelen in de vorm van kaarten binnen verschillende thematische gebieden van dagelijks handelen: relaties, vrije tijd, dagelijks onderhoud, cultuur & levensvisie  en burgerzin. Daarbij kunnen ze ook afbeeldingen, weblinks en tags gebruiken. Andere spelers kunnen deze kaarten liken en erop reageren. Daaraan is een puntensysteem gekoppeld die spelers kan doen stijgen in de rankings. Diegenen die de interessantste ideeën aanbrengen (en dus het meeste likes en reacties krijgen) kunnen zo het meeste punten verdienen. Zo kunnen spelers stijgen tot het niveau van ‘expert’ in duurzaam gedrag. Dat is het individuele doel, maar het ultieme overkoepelende doel is dat de spelers allemaal samen ervoor zorgen dat hun gedrag de duurzame maatschappij in stand houdt.

Het maken van een duurzaam scenario

Natuurlijk moest hiervoor ook eerst een scenario voor een duurzaam 2040 gemaakt worden. Daarbij was het niet belangrijk dat het scenario een voorspelling zou zijn van de toekomst, wat nooit het geval is in toekomstonderzoek, maar een mogelijk scenario moest voorstellen van een zo optimistisch mogelijk 2040 op het gebied van duurzaamheid. Ook hiervoor werd een spelmethode gebruikt, de 2×2 SES (Scenario Exploration System), wat een spelversie is van de klassieke 2×2 matrix-methode. Hiervoor worden twee drivers of change vastgelegd, twee onzekerheden die belangrijke implicaties hebben voor de toekomst die we willen verkennen. In dit geval waren dit klimaatverandering en schaarste, twee belangrijke drivers voor duurzaamheid. Door het kruisen van de assen van deze drivers, met uitersten aan beide kanten, krijgen we vier mogelijke scenario’s.

Het scenario dat wij wilden vormen, een zo optimistisch mogelijk duurzaamheidscenario, bevond zich in het kwadrant met zo weinig mogelijk schaarste en zo weinig mogelijk klimaatverandering. Vervolgens werd het scenario uitgespeeld, waarin de spelers telkens vanuit de rol van verschillende actoren (publiek, overheid, media en business) ideeën of gebeurtenissen konden leggen doorheen de tijd, die nodig zouden zijn om tegen 2040 voor een zo duurzaam mogelijke maatschappij te zorgen. In verschillende rondes komen we steeds dichter bij de vooropgestelde tijdshorizon, beginnende bij het heden – 5 jaar – 10 jaar en 20 jaar. Uiteindelijk komen we zo tot een scenario binnen 23 jaar en kunnen we terugkijken doorheen het spel welke gebeurtenissen daartoe hebben geleid.

Deze workshop werd tweemaal gehouden met verschillende leden van Greenpeace zelf, als experts op het gebied van duurzaamheid en schaarste. Zo werden twee scenario’s voor een duurzaam 2040 gevormd, die werden samengevoegd tot één scenario. Deze vormde de basis voor de wereld waarin spelers van Shuffle the Future geplaatst worden.