Brusselse jongeren uit de Kanaalzone blijken behoorlijk cultureel actief te zijn. Zo doen ze aan fotografie, theater en engageren ze zich in disciplines uit de urban scene zoals breakdance, poetry slam of freestyle basket. Alleen vinden ze niet altijd de weg naar het rijke culturele aanbod van de hoofdstad. Dat is slechts een van de resultaten van een onderzoek naar de cultuurbeleving van Brusselse jongeren uit de Kanaalzone.
Voor het onderzoek werden 55 jongeren tussen 11 en 22 jaar oud bevraagd over hun cultuurbeleving, drempels en noden. De meerderheid van de bevraagde jongeren heeft een migratieachtergrond, en slechts één of geen ouder die actief is op de arbeidsmarkt. De bevraging gebeurde aan de hand van observaties, focusgroepen en interviews op straat, in scholen en culturele en jeugdwerkorganisaties. We overlopen even de opvallendste resultaten.
Jongeren vinden de weg naar het bestaande aanbod niet
Veel jongeren uit de Brusselse Kanaalzone beoefenen hun culturele activiteit op een informele manier. Ze doen aan cultuur met vrienden of alleen, thuis of in de semipublieke ruimte. De meeste jongeren blijken ook zelden het bestaande culturele aanbod in Brussel te consumeren: musea, theater- en dansvoorstellingen, bibliotheken, concerten en festivals worden door hen nauwelijks bezocht. Een gebrek aan interesse, motivatie maar ook informatie spelen hier een grote rol. Bovendien is het programma vaak niet voldoende afgestemd op hun interesses.
________________________________________
” Brusselse jongeren zijn niet altijd op de hoogte van het culturele aanbod en het aanbod is vaak niet voldoende afgestemd op hun interesses. “
___________________________________
In de leefwereld van jongeren stappen
Wanneer het aanbod verbinding maakt met hun interesses en leefwereld, zijn de Brusselse jongeren meer geneigd deel te nemen aan culturele activiteiten. Zo kunnen theatervoorstellingen die draaien rond hedendaagse thema’s, zoals sociale media of dansstijlen waarmee ze bekend zijn, hen wel bekoren.
Er moet ook meer aandacht zijn voor culturele diversiteit. Het inzetten op diversiteit gaat voor Brusselse jongeren veel verder dan het aantrekken van mensen van diverse origine. Er moet ook ruimte gemaakt worden voor andere culturen dan de westerse.
Een goed voorbeeld is Ras el Hanout, een Molenbeeks theatergezelschap dat werkt rond de dagelijkse realiteit van Brusselse (moslim)jongeren en ouderen. Thema’s handelen vaak rond discriminatie, minderheden, werkloosheid, enz. binnen de moslim- en Arabische gemeenschap. Dat alles met een zeer humoristische twist. Brusselse jongeren herkennen zich in dit theater omdat het niet vertrekt vanuit de blanke, westerse middenklasse bril.
Kansen, inspraak en vertrouwen geven
De Brusselse jongeren formuleerden nog enkele andere wensen. Zo willen ze meer kansen om hun talenten te ontwikkelen. Ze willen zich vrij kunnen uitdrukken, creatief zijn en hun mening geven over (maatschappelijke) thema’s die hen aanbelangen. Hiervoor zijn ze op zoek naar plaatsen en ruimten om dat te kunnen doen.

© foto’s: Jules Toulet
De kanaaljongeren willen ook meer projecten waar ze voldoende inspraak en verantwoordelijkheid krijgen. Dit gaat gepaard met het krijgen van vertrouwen, wat hen bekrachtigt in hun kunnen. Het creëren van een positief klimaat en een goede groepssfeer staat hierbij centraal. Jongeren zijn immers op zoek naar een plek waar ze zich thuis kunnen voelen en zichzelf kunnen zijn, ook wanneer ze aan ‘cultuur doen’.
Dit onderzoek maakt deel uit van het stadsproject “Move It Kanal” (2015-2021) dat de cultuurparticipatie van jongeren tussen 12 en 18 jaar uit de Brusselse Kanaalzone wil stimuleren. Het is een initiatief van o.a. Lasso en de Opleiding Sociaal Werk van de Erasmushogeschool Brussel. Vanaf najaar 2017 zullen nieuwe activiteiten ontwikkeld worden binnen Move It Kanal die rekening houden met de noden die naar boven kwamen in deze enquête.

Hanne Stevens is voor de opleiding Sociaal Werk van de Erasmushogeschool Brussel werkzaam als onderzoeker op het project Move It Kanal.
Bart Claes is doctor in de criminologische wetenschappen en als onderzoeker verbonden aan de opleiding Sociaal Werk van de Erasmushogeschool Brussel.
