Al beschouwt men een meteorietinslag als game changer die verschillende soorten dinosauriërs de das omdeed; een beeld schetsen van wat er zich 65 miljoen jaar geleden afspeelde, blijft uitdagend. De Vrije Universiteit Brussel en het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen sloegen de handen in mekaar en bestuderen met steun van het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek de laatste grote herbivoren van het Krijt-tijdperk. Men vermoedt namelijk dat sommige dinosaurussoorten gradueel uitstierven nog vóór de meteorietinslag. Door de weefselstructuur van botten en tanden van soortgelijke dinosaurussen in Noord-Amerika, Azië en Europa te vergelijken, kunnen we een beeld schetsen van hun groeisnelheid en dieet. Bovendien vertellen stabiele isotopen in gefossiliseerd tandglazuur ons iets over mogelijke migratiepatronen. Deze puzzelstukjes helpen om een 65 miljoen jaar oude puzzel beter in kaart te brengen.
In het kader van dit onderzoek vloog Dr. Koen Stein van de Vrije Universiteit Brussel afgelopen februari naar het verre Oost-Rusland om monsters te nemen van de laatste megaherbivoren van het Krijt en deze zomer vervoegde hij een multidisciplinair en internationaal team van onderzoekers dat onweerstormen en de blakende Hongaarse zon trotseert in de zoektocht naar fossielen. Dr. Stein leidt ons rond in de Russische collecties en op de Hongaarse graafsite aan de hand van zijn buitengewone veldwerkfoto’s.

Bemonstering van botten van Iguanodon uit Bernissart voor een teststudie van de bewaring van de interne botstructuren.

Bemonstering van botten van Iguanodon uit Bernissart voor een teststudie van de bewaring van de interne botstructuren.

Het delven van blokken gesteente uit de fossielhoudende lagen vereist soms wat geweld. Edina Prondvai, Hongaars paleontologe toont hoe het moet.

Grote blokken gesteente worden in kleine stukken geslagen, waarbij de botten vanzelf tevoorschijn komen. Hier toont Koen Stein een net gevonden botplaat uit de huidbepantsering van een ankylosaurier

De botten worden op het terrein zo goed mogelijk van sediment ontdaan, maar het fijnere werk wordt in het laboratorium uitgevoerd.

De botten worden op het terrein zo goed mogelijk van sediment ontdaan, maar het fijnere werk wordt in het laboratorium uitgevoerd.

De Hongaarse dinosaurus expeditie was ondertussen aan zijn zestiende editie toe, en genereert nog altijd grote interesse bij het publiek. Dit is te zien aan de honderden bezoekers op de open dagen tijdens de weekends.

De Hongaarse dinosaurus expeditie was ondertussen aan zijn zestiende editie toe, en genereert nog altijd grote interesse bij het publiek. Dit is te zien aan de honderden bezoekers op de open dagen tijdens de weekends.

De vindplaats in de Hongaarse groeve bevat vele verschillende fossiele dinosaurus-, reptiel-, amfibie- en pterosaurussoorten, maar voor het onderzoek aan de VUB zijn vooral de rhabdodons interessant. Rhabdodons behoren net zoals onze iguanodons tot de ornithopode dinosauriers, een uitsluitend plantenetende groep. Je vindt hun resten overal in Europa (Rhabdodon in Frankrijk en Spanje, Mochlodon in Oostenrijk en Hongarije, en Zalmoxes in Roemenie) en vertonen primitieve kenmerken ten opzichte van iguanodons. Vergelijkende studie van botten en tanden met die van andere ornithopoden zoals iguanodon en ook hadrosauriërs zal ons meer leren over de evolutie en paleoecologie van deze dieren.

Het onderzoek naar de Europese orhnithopoden (rhabdodons en iguanodons) levert een evolutionair frame voor het echte werk: het onderzoek naar het uitsterven van de hadrosauriers op het einde van het Krijt, 65 miljoen jaar geleden. De afbeelding toont Olorotitan, een hadrosaurier die floreerde in Azie tijdens de laatste miljoen jaar van het Krijt, maar waarvan tezelfdertijd alle nauwe verwanten reeds waren uitgestorven in Noord Amerika.

Het hadrosaurusmateriaal in Rusland bevind zich in het verre Oosten, namelijk het Amurgebied. Dit betekent vier uur vliegen naar Moskou, en dan nog eens bijna acht uur naar Blagoveschensk aan de Amurrivier op de grens met China.

In februari is de buitentemperatuur koud (-30°C), maar het onthaal is warm. Yuri Bolotski, diensthoofd paleontologie van de Verre Oosten Afdeling van de Russische Academie der Wetenschappen neemt me mee naar een van de vele Chinese restaurants.

Yuri Bolotski en zijn vrouw Natascha.

Yuri Bolotski (midden) en zijn zoon Ivan (links) poseren met Koen voor het skelet van Olorotitan. Honderden botten werden van deze en andere hadrosauriers ontdekt bij bouwwerken in de stad.

Tijdens de winter kan er om voor de hand liggende redenen niet opgegraven worden, maar er zijn talrijke vindplaatsen in de stad, waar de botten zo aan de oppervlakte zichtbaar zijn.

Blagoveschensk heeft het oudste standbeeld van Lenin in dit deel van Rusland. Wat meteen verklaart waarom het zo relatief klein is.

Russen zijn gastvrij, en doen je graag thuisvoelen met lekker eten, vooral vis zoals zalm uit de Zee van Ochotsk, forel uit de bergrivieren. Bovendien is elke gelegenheid een goed excuus om een fles wodka te openen.

Uit de vele honderden hadrosauriërbotten moesten een aantal representatieve monsters genomen worden. Met kleine en iets grotere slijpschijven werden stukjes bot gesneden waarvan terug in Belgie slijpplaatjes werden gemaakt om deze onder de microscoop te kunnen onderzoeken.

Uit de vele honderden hadrosauriërbotten moesten een aantal representatieve monsters genomen worden. Met kleine en iets grotere slijpschijven werden stukjes bot gesneden waarvan terug in Belgie slijpplaatjes werden gemaakt om deze onder de microscoop te kunnen onderzoeken.