Van quinoa tot chiazaad: ‘superfoods’ verkopen als zoete broodjes. Maar waarom doen ze het zo goed, wat maakt een voedingsmiddel een superfood en zijn ze wel zo goed voor de gezondheid als we denken?
‘Superfoods‘ is een term ontstaan in de marketingafdelingen van voedingsfirma’s, ze steunt niet op wetenschappelijk onderzoek maar eerder op commerciële beweegredenen. Het doel is dan ook niet om de consument een oplossing te bieden voor een gezondheidskwaal, maar wel om hem aan te zetten om te kopen. Door het gebrek aan een wetenschappelijke definitie kunnen zelfs alledaagse producten zoals thee, wijn en ajuinen tot superfoods gedoopt worden.
Al is er geen wetenschappelijk onderbouwde definitie, superfoods hebben wel een aantal eigenschappen gemeen. Een eerste eigenschap is dat ze beweren een bescherming te bieden tegen bepaalde ziekten of aandoeningen. Zo bevatten sommige superfoods veel calcium, en beweren ze te beschermen tegen beenderontkalking. Andere zijn dan weer rijk aan magnesium, en zouden chronische vermoeidheid tegengaan. Deze vermeende effecten steunen niet op degelijk wetenschappelijk onderzoek en klinische studies, waar de effecten van superfoods onderzocht worden met een controlegroep die een vergelijkbaar ‘nepfood’ toegediend krijgt. De geneeskrachtige effecten die aan superfoods toegeschreven wordt, steunt eerder op associatie. Calcium is belangrijk voor de beenderen, dus wordt aangenomen dat een product dat veel calcium bevat, dat ook is. Zulke redeneringen zijn kort door de bocht, maar doen het goed bij het grote publiek.
quinoa | incabessen | witte moerbeibessen | chiazaad | hennepzaad | |
| Energie (kcal/100g) | 130 | 400 | 300 | 490 | 600 |
| Claim | gezonde koolhydraten | vezels | ijzer | omega-3 | ijzer |
| Vervanging | aardappelen | gedroogd fruit | donker brood | lijnzaad, vis | vlees, groenten |
| Prijs (euro/kg) | 17 | 30 | 25 | 25 | 15 |
cacaonibs | baobab poeder | macapoeder | tarwegras poeder | |
| Energie (kcal/100g) | 575 | 200 | 400 | 200 |
| Claim | ijzer | calcium | jodium | vitamine A en ijzer |
| Vervanging | vlees, groenten | mineraal water | brood | vlees, groenten |
| Prijs (euro/kg) | 25 | 80 | 35 | 65 |
Bovenstaande tabel geeft een aantal voorbeelden van superfoods met specifieke eigenschappen. Zo beweert men dat de koolhydraten in quinoa gezonder zijn, zonder te vermelden dat er bijna twee keer meer energie in zit dan in een zelfde hoeveelheid aardappelen. Een portie van 100 gram aardappelen bevat 70 kilocalorieën, quinoa maar liefst 130. In de strijd tegen overgewicht en obesitas lijken aardappelen dus interessanter. Incabessen aan 30 euro per kilogram bevatten evenveel vezels als gedroogde rozijnen die 5 euro per kilogram kosten. Chiazaad aan 25 euro per kilogram bevat even veel omega-3 als lijnzaad aan 8 euro per kilogram. Toppers zijn tarwegraspoeder (65 euro per kilogram) en baobabpoeder (80 euro per kilogram): beide kunnen vervangen worden door groenten en mineraalwater met calcium.
__________________________________________________________________
” Calciumrijk baobabpoeder kost 80 euro per kilogram maar kan gemakkelijk
vervangen worden door groenten en mineraalwater met calcium “
__________________________________________________________________
Een tweede eigenschap is het exotisme. Achter meeste superfoods is er altijd wel een verhaal dat ze een exotische of historische tint geeft. Zo komen ze zogezegd uit het Andesgebergte waar de oude Inca’s al wisten dat het regelmatig consumeren ervan kon beschermen tegen kanker, of uit het diepe Mongolië. Aardappelen uit Ieper maken weinig kans. Een derde eigenschap is doorgaans de slechte smaak. Zelden consumeert iemand superfoods omdat ze lekker zijn. Een laatste eigenschap is de prijs: ze zijn meestal duur. Dit kan de consument het idee geven dat ze ook gezonder zijn. Superfoods zijn bijgevolg veeleer producten die niet lekker zijn, maar toch duur verkocht worden.
Het succes van superfoods komt enerzijds door de marketing en reclame, maar ook door de ondersteuning door bekende Vlamingen die na het volgen van een paar cursussen zelfverklaarde voedingsdeskundigen worden. Sommigen, helemaal niet geremd door hun gebrek aan wetenschappelijke kennis, promoten dure superfoods als ideale oplossingen tegen kanker. Dat echte voedingswetenschappers dit niet ondersteunen komt volgens hen omdat de wetenschappers omgekocht worden door voedingsbedrijven die de markt van superfoods af willen remmen. Pure onzin, natuurlijk: degenen die er echt aan verdienen zijn net die bekende Vlamingen en … de verkopers van superfoods!
In conclusie kunnen we stellen dat superfoods ondanks hun populariteit duur en meestal niet lekker zijn en hun geneeskrachtige of preventieve rol niet wetenschappelijk onderbouwd is. Ze zijn niet essentieel in een gezonde en evenwichtige voeding.
