Tijdens de publieke verdediging aan de Boliviaanse San Pablo-Universiteit (UCB) op 11 september kreeg de doctoraatsthesis van UCB-VUB-studente Marcela Losantos Velasco de grootste onderscheiding (“Summa Cum Laude”). VUB- promotor Gerrit Loots loofde Losantos’ “buitengewone onderzoek” dat het werk met straatkinderen naar een hoger niveau tilt, en waarmee ze erin geslaagd is om academici, politici, straatwerkers, families en jongeren samen te brengen. Ze behaalt daarmee een dubbele doctoraatstitel, van zowel UCB als VUB – die in een VLIR-UOS kader samenwerken voor dit project. Ook verschillende jongeren die op straat leven en deel uitmaakten van het onderzoek waren aanwezig tijdens de verdediging.
In Bolivië leven bijna 4000 kinderen op straat. Losantos voerde haar onderzoek “We can leave the street, but will the street leave us? Voices of children, adolescents and youth about their permanence in street situation” in de straten van La Paz en El Alto. Via narratief onderzoek (interviews, focusgroepen, tekeningen en foto’s) wou ze de emotionele verbondenheid en familieconcepten bij kinderen en jongeren op straat beter begrijpen.

In een eerste studie fotografeerden kinderen en jongeren die op straat leven zelf hun straatervaring. Daaruit blijkt dat ze zichzelf en hun levens tonen via verschillende stemmen, die overeenkomen met verschillende publieken en discours. Zo toonden ze zich enerzijds als constant op zoek naar hulp, volgens hun slachtofferpositie in het institutionele parcours. Anderzijds benadrukten ze het belang van een gevoel van thuishoren op straat en uitten ze via nog een andere stem hun verzet tegen de onverschilligheid en discriminatie uit de maatschappij. Losantos kreeg via deze stemmen inzicht in het bestaan op straat. De straat blijkt een sociale plek waar kinderen zich beschermd en welkom voelen, maar ze moeten er tegelijkertijd de verwerping en uitsluiting door de maatschappij trotseren. Een tweede studie peilde naar de betekenissen die de jongeren geven aan het inademen van lijm. Uit creatieve workshops en gesprekken kwamen betekenissen naar voor die specifiek zijn per bepaalde deelnemer.

__________________________________________________________________

” De straat blijkt een sociale plek waar kinderen zich beschermd en welkom voelen, maar ze moeten er tegelijkertijd de verwerping en uitsluiting door de maatschappij trotseren.”

__________________________________________________________________

De onderzoekers concludeerden dat grotere interactie met sociale contexten die verschillen van de straat het drugsgebruik verlagen. De derde studie ten slotte, onderzocht verhalen van 25 jongvolwassenen op straat voor wie institutionalisering niet effectief bleek. Op basis daarvan presenteerde Losantos vijf praktische aanbevelingen om hulpprogramma’s te verbeteren. Deze gaan o.a. over het belang van de verwelkoming van nieuwkomers en de nood om veiligheid te garanderen binnen instellingen. De straat verlaten, is een opdracht waarin kinderen, jongeren, academici, politie, zorgverleners, beleidsmakers, overheid en de hele maatschappij betrokken zijn, en dan ook opgeroepen worden om aan bij te dragen. De resultaten worden gedeeld met zowel de deelnemende kinderen en jongeren als kinderbeschermingsdiensten, om psychosociale steunprogramma’s voor kinderen en jongeren op de straat te verbeteren.
Marcelo Losantos' publieke verdediging

Marcela Losantos Velasco studeerde o.a. Psychologie en een Master in Gezondheidspsychologie. Daarnaast volgde ze opleidingen in Colombia en Amsterdam. Ze studeerde af als familietherapeut en werkt al acht jaar als klinisch psycholoog in een Boliviaanse NGO voor kinderen en jongeren die op straat leven. Momenteel bouwt ze als voltijdse UCB-stafmedewerker een interdisciplinair onderzoekscentrum uit voor kinderen, adolescenten en families in kwetsbare situaties.

(eerste drie foto’s: Noemi Monu)