Het Centrum voor Reproductieve Geneeskunde van het UZ Brussel en de VUB-onderzoeksgroep Biologie van de Testis maakten recent de resultaten van het doctoraatswerk van dr. Yoni Baert bekend, dat werd begeleid door prof. dr. Ellen Goossens. Het onderzoek rond vruchtbaarheidsbehoud en -herstel bij jongens die een kankerbehandeling ondergaan, toont aan dat er een goedkoop en minder tijdrovend alternatief bestaat om teelbalweefsel in te banken. Tegelijk introduceerde het onderzoek een testiculaire miniorgaantje of “testiculair organoïde” als potentieel nieuw in vitro systeem (buiten het menselijk lichaam) voor fertiliteitsherstel. Beiden zijn een belangrijke stap om onvruchtbaarheid bij jongens tijdens en na kankertherapie te voorkomen.
Meer dan 30 procent kans op onvruchtbaarheid
Stel: je bent of kent een jongen die een chemo- of bestralingstherapie moet ondergaan ter bestrijding van een tumor of als voorbereiding op een beenmergtransplantatie. Dan loop je meer dan 30% kans dat jij of jouw kennis op latere leeftijd onvruchtbaar bent want de behandeling doodt doorgaans niet enkel tumorcellen maar ook spermavormende stamcellen. Deze zogenoemde spermatogoniale stamcellen zijn namelijk nodig om vanaf de pubertijd zaadcellen te kunnen ontwikkelen in de testikels.
Passief vriezen
Het invriesproces van menselijke spermavormende stamcellen gebeurde oorspronkelijk gecontroleerd in een dure voorgeprogrammeerde biofreezer via een tijdrovende procedure. Maar dat kan ook anders: door bijvoorbeeld passief vriezen (PV) toe te passen. In deze snelle procedure kan biologisch materiaal met goedkope en compacte vriescontainers gecryopreserveerd worden. In mijn doctoraatsonderzoek boog ik me over precies deze techniek. Om te weten of het voordelige PV geschikt is voor de cryopreservatie van menselijk testiculair weefsel, onderzocht ik of de spermavormende stamcellen die via PV waren geconserveerd, na dooi en bij het kweken gedurende twee maanden geen afwijkend gedrag toonden in vergelijking met verse stamcellen. Uit de resultaten is gebleken dat PV geen negatieve invloed had op de overleving van de stamcellen en bijgevolg kan ingezet worden voor fertiliteitspreservatie.
_______________________________________________
“Het is hoopgevend dat we jongens met een risico op fertiliteitsproblemen beter kunnen helpen, zodat ook zij in de toekomst de kans krijgen om vader te worden. “
________________________________________________
Een ander doel van het doctoraatswerk was het opzetten van een model dat spermavorming buiten het menselijk lichaam toelaat. Dit is een belangrijk middel om zaadcellen te verkrijgen van de patiënt wanneer terugplaatsing van de bewaarde stamcellen niet mogelijk is wegens mogelijke herintroductie van kankercellen. De bekomen zaadcellen kunnen dan gebruikt worden voor in-vitro fertilisatie (IVF). Bij cultivatie van PV-bewaarde spermatogoniale stamcellen en hun voedstercellen in een driedimensionale drager viel op dat deze cellen zich tot organoïden organiseerden. Dit zijn celverbanden met een vergelijkbare activiteit zoals in het menselijk lichaam. De testiculaire organoïden vertoonden al veelbelovende basisactiviteit die we terugvinden in de testikel, bijvoorbeeld testosteronproductie.
Positief resultaat
De resultaten zijn opmerkelijk en al even bevredigend. De fertiliteitsrestauratie staat in tegenstelling tot de fertiliteitspreservatie – die al in het UZ Brussel wordt aangeboden – nog in de kinderschoenen. Daarom representeren de uitkomsten van het onderzoek een belangrijke stap voor toekomstige studies in het veld. Passief vriezen is intussen de standaardmethode voor het inbanken van testisweefsel van het Centrum voor Reproductieve Geneeskunde van het UZ Brussel. Momenteel zijn er een honderdtal jongens in behandeling van wie de spermavormende stamcellen op deze manier werden geconserveerd.
