Tegenwoordig weet men dat de hersenen niet statisch zijn, zoals vroeger werd gedacht, maar dynamisch en plastisch. Wat bedoelen we daarmee? Plasticiteit betekent veranderingen in de organisatie van de hersenen die kunnen optreden als onderdeel van de normale ontwikkeling en leerprocessen én na een hersenletsel.
Wat met de miljarden zenuwcellen bij een baby?
Een baby wordt geboren met een hersenschors en maar liefst 100 miljard zenuwcellen of neuronen. Tijdens de ontwikkeling worden er verbindingen gemaakt tussen die hersencellen (synapsen), maar worden er ook overbodige synapsen verwijderd op basis van de eisen van de omgeving. Zo ziet een baby bij de geboorte nog wazig en moet het zien om te leren zien. Hoewel alle zenuwcellen aanwezig zijn voor het goed zien, moeten ze na de geboorte de juiste verbindingen maken met elkaar op basis van die visuele input. Dit zorgt voor fijnere afstemming van netwerken van neuronen op de omgeving waardoor verschillende functies zoals zicht, motoriek en taal zich meer en meer ontwikkelen.
De ontwikkeling van de hersengebieden gebeurt in deze volgorde:
Primaire zintuigelijke/ sensorische gebieden
Waarneming
motorische gebieden
voorbereiding en uitvoeren van bewegingen
Associatiegebieden
Integratie van verschillende zintuigeninformatie.
Prefrontale gebieden ontwikkelen in de pubertijd
motivatie, redenering, oordeelsvermogen, langetermijnplanning
Leren blijft belangrijk!
Het aantal verbindingen tegen het derde levensjaar loopt op tot 15.000 per cel. Hierdoor zijn de hersenen in de jeugd het meest gevoelig voor leren. Ouders worden aangezet om hun kinderen blijvend te stimuleren waardoor nieuwe verbindingen worden gemaakt en bestaande worden versterkt. Zo is gebleken dat hoewel IQ deels genetisch is bepaald, het IQ op basis van stimulatie en leerprocessen enigszins kan wijzigen. Omgekeerd worden de ongebruikte verbindingen ook weer ongedaan gemaakt waardoor het opnieuw aanmaken van deze verbindingen op latere leeftijd moeizamer of zelf soms onmogelijk is.
___________________________________________________________________
Zo is er het verhaal van Genie, een meisje dat verwaarloosd werd en nauwelijks menselijk contact of taalinput kreeg en pas haar moedertaal leerde toen ze 13 jaar was. Genie bereikte nooit nog het niveau van een moedertaalspreker, maar slechts het niveau van iemand die een tweede taal leert.
_________________________________________________________________
Maar ook op volwassen leeftijd kan er door leren plasticiteit optreden. De precieze impact hiervan op de groei van zenuwcellen, de reorganisatie van synapsen, netwerken en structurele veranderingen in de hersenen wordt nog steeds onderzocht. Het is algemeen bekend dat volwassenen functioneel beter worden in bepaalde cognitieve taken na oefening en leren. Dit gaat waarschijnlijk meer gepaard met het versterken van bestaande verbindingen in netwerken, dan met het aanmaken van nieuwe netwerken.
Synapsen en neuronen tijdens het leren.
http://www.wtnschp.be/wp-admin/post.php?post=2225&action=edit&lang=nl#
Dus wat kan je nu met een half brein?
Dankzij de plasticiteit van de hersenen, kan het brein tot op bepaalde hoogte functieverlies na een hersenletsel, zoals een hersenbloeding of hersentumor, compenseren.Aangezien bij de meeste mensen de linker hersenhelft essentieel is voor taal, zal een acuut hersenletsel zoals een bloeding in de linker hersenhelft vaak taalproblemen zoals afasie veroorzaken. Toch kan er taalherstel optreden na zo’n hersenletsel door de plasticiteit van de hersenen. Zo zijn er ook mensen met een hersentumor in de linker hersenhelft die helemaal geen taalproblemen hebben doordat de hersenen zich tijdens de groei van de tumor hebben aangepast aan de nieuwe situatie. fMRI onderzoek toont in deze gevallen dat de rechter hersenhelft de functie van de beschadigde linker hersenhelft (tijdelijk) overneemt, wat taalproblemen kan compenseren. Maar de plasticiteit van het brein gaat nog veel verder. Dat bewijst dit filmpje over Jody, een merkwaardig meisje met één hersenhelft.
