…enkele waarheden
Chronische pijn is niet fijn, daar zijn we het unaniem over eens. Vandaag de dag domineren zulke aanhoudende pijnklachten jammer genoeg niet alleen het leven van volwassenen, maar ook dat van vele kinderen. Aanhoudende pijnklachten waarvoor kinderen zich het meest aanmelden bij de huisarts zijn hoofdpijn, buikpijn en rugpijn. Deze klachten hebben meestal een weerslag op het dagelijks functioneren van deze kinderen, hetgeen zich niet alleen weerspiegelt in hun afwezigheid en slechter presteren op school, maar ook in hun vrijetijd. Hobby’s, verjaardagsfeestjes en andere leuke activiteiten moeten er vaak aan geloven.
…de zoektocht
Naast de last voor het kind en zijn directe omgeving, brengt chronische pijn ook een hoge socio-economische kost met zich mee. Ouders van kinderen met chronische pijn gaan vaak, geheel begrijpelijk, erg verwoed op zoek naar de beste specialist die de chronische pijnklachten van hun kind kan verklaren en dit zelfs tot jaren na het ontstaan van de pijnklachten. Want pijn kan toch alleen maar het gevolg zijn van een ernstig letsel in je lichaam? Of niet?
…onder de loep
De huidige wetenschappelijke inzichten vertellen ons dat de intensiteit van pijn ons niet per se iets vertelt over de hoeveelheid weefselschade die er is en omgekeerd. Het lijkt vreemd, maar pijn kan aanwezig zijn zonder enige vorm van lichamelijke schade en/of ziekte. Denk maar aan mensen die een amputatie ondergingen vanwege een ongeneeselijk beschadigde knie, die na de amputatie vreemd genoeg wel nog pijn waarnemen in hun verwijderde lidmaat. Omgekeerd kunnen we soms weinig of zelfs helemaal geen pijn ervaren terwijl er toch heel wat schade aanwezig is. Zo weten we uit wetenschappelijke studies dat bij een erg hoog percentage van de bevolking letsels of schade ter hoogte van de wervelkolom kan vastgesteld worden, terwijl deze mensen geen enkele klacht hebben en volledig pijnvrij zijn. Zo kan bij maar liefst 29% van de 20-jarigen en 36% van de 50-jarigen een discus hernia vastgesteld worden, zonder dat zij pijnklachten vertonen.
“Bij maar liefst 29% van de 20-jarigen en 36% van de 50-jarigen kan een discus hernia vastgesteld worden, zonder dat zij pijnklachten vertonen.”
…een overgevoelig zenuwstelsel?
Zonder het centraal zenuwstelsel (zenuwen, ruggenmerg en hersenen) zouden we als mens niet in staat zijn om pijn te voelen. Anderzijds zou overleven in dat geval ook onmogelijk zijn. Pijn ontstaat pas in onze hersenen, volgend op de geleiding van een signaal dat ter hoogte van de zenuwen ontstaat en via het ruggenmerg naar de hersenen gestuurd wordt. Dit inkomende signaal kan op zijn beurt, nog voor dat het aanleiding geeft tot een gevoel van pijn, versterkt of afgezwakt worden door signalen die vanuit de hersenen naar het ruggenmerg verstuurd worden. Uiteindelijk bepaalt de netto uitkomst van dit signaal dus de mate waarin we pijn voelen. (bv. lichte pijn, heel ernstige pijn, geen pijn, …). Uit onderzoek weten we dat het centraal zenuwstelsel, dat een essentiële rol speelt in het ontstaan van pijn, overgevoelig kan zijn bij volwassenen met chronische pijn. Deze overgevoeligheid uit zich op verschillende manieren; eenzelfde pijnprikkel ter hoogte van de nek zal bij volwassenen met chronische nekpijn pijnlijker ervaren worden in vergelijking met hun pijnvrije leeftijdsgenoten. Maar ook pijnprikkels op plaatsen die anatomisch geen verband houden met de primaire pijnlijke plaats, zullen voor volwassenen met chronische pijnklachten ook pijnlijker aanvoelen. Voor een meer uitgebreid overzicht van de aanpassingen die zich kunnen voordoen in het centraal zenuwstelsel, verwijs ik geïnteresseerde lezers door naar het boek ‘Pijneducatie – een praktische handleiding voor (para)medici’ geschreven door Jo Nijs & Paul van Wilgen. Onderzoek moet nog verder bevestigen of deze overgevoelige status van het zenuwstelsel ook aanwezig is bij kinderen, maar een recente literatuurstudie wijst alleszins in deze richting.
“Een kind met chronische pijn en diens ouders enkele belangrijke aspecten over pijn uitleggen, is een voorname en onmisbare eerste stap in de behandeling. Jammer genoeg wordt deze maar al te vaak overgeslagen.”
… wat kunnen we er aan doen?
In tegenstelling tot onze buurlanden, kunnen ouders voor de behandeling van hun kind met chronische pijn in België op niet veel plaatsen terecht. Gezien de complexiteit van chronische pijn, is een multidisciplinaire aanpak in vele gevallen aangewezen. Rekening houdend met de hoge nood naar een verkaring voor de aanhoudende pijn, dienen zorgverleners meer in te zetten op wetenschappelijk onderbouwde en correcte informatieverstrekking over pijn. Een kind met chronische pijn en diens ouders enkele belangrijke aspecten over pijn uitleggen, is een voorname en onmisbare eerste stap in de behandeling. Jammer genoeg wordt deze maar al te vaak overgeslagen. Om dit te faciliteren, ontwikkelde ik voor clinici een pijneducatieprogramma voor kinderen (leeftijd 6-12 jaar). Je kan er meer over lezen in dit artikel.
Verder lezen? Laurence Leysen, ook van de Pain in Motion onderzoeksgroep, schreef ‘Wat als de kanker weg is maar de pijn blijft?’
