Op dinsdag 10 februari trappen we ons nieuw Science Bar seizoen af met een gesprek over dovencultuur en doofheid. Onze experts ter zake zijn VUB-professor Gerrit Loots, Marieke Kusters van Fevlado vzw en Petra Manderick van Kasterlinden. Moderator Sven Pichal en een aantal doventolken leiden alles in goede banen! Onze redactie heeft in de voorbije weken hierdoor talloze weetjes over gehoor, geluid, doofheid en dovencultuur verzamelt en we willen die met jullie delen! Deze Fun Fact Friday dus over gehoor, geluid en doofheid!
1. Sommige mensen walgen van geluid
Die mensen hebben te maken met iets wat ‘misofonie‘ heeft, letterlijk ‘haat van geluid’. Zij ervaren een extreme walging, afschuw, haat of woede bij bepaalde ‘normale’ geluiden. Dit zijn vaak geluiden die mensen maken, zoals adem- of eetgeluiden.
2. Gekras op een krijtbord
Ga jij al rillen bij de gedachte? Je bent niet alleen. De amygdala, het deel van de hersenen dat een centrale rol heeft bij de verwerking van weerzinwekkende prikkels en regulatie van angst zorgt dat onze auditieve cortex actiever wordt bij het horen van krassende geluiden. Hoge tonen zoals gekras en gegil associëren we met gevaar, vooral geluiden met frequenties tussen de 2000 en 5000 Hertz zijn heel onplezierig.
3. Decibel is geen eenheid
Dat te veel decibels schade kunnen aanrichten, lazen we al in dit artikel. Maar wist je dat decibel (dB) geen eenheid is maar een logaritmische schaal om verhoudingen aan te duiden? Eén decibel is één tiende van een bel. Als een geluid 10 decibel harder wordt, klinkt het 10 keer zo hard. Is de stijging 20 decibel, dan is het 100 (10 tot de tweede macht) keer harder. De pijngrens (140 decibel) is bijvoorbeeld een luchtalarmsirene van dichtbij. Onherstelbare oorschade krijg je bij 180 decibel (een miljard keer harder dan de hoorgrens): pal naast een raket die wordt gelanceerd.
4. Beethoven schreef de 9e symfonie toen hij volledig doof was
Beethoven kampte al van zijn 30e met slechthorendheid, op zijn 48ste werd hij helemaal doof. Desondanks ging hij gewoon door met componeren. Hij zei dat de muziek in zijn hoofd klonk toen hij het opschreef.
5. Doven zeggen geen “hatsjie”
Engelstaligen zeggen “achoo”, terwijl de Fransen liever niezen terwijl ze “atchoum” zeggen, Japanners niezen dan weer met “hakashun” en doven niezen zonder geluid. Het geluidseffect die we maken is cultureel bepaald, in elke taal is het dus iets anders. Bij doven hoor je vooral de ademgeluiden die zij produceren bij het niezen.
6. Slechthorenden hadden vroeger een waarschuwingsbordje achterop hun fiets
We lopen al lang niet meer met een hoortoeter aan ons oor, als we niet zo goed meer horen. Hoewel het een onhandig ding was, maakte het wel onmiddellijk duidelijk aan je gesprekspartner dat je niet zo goed hoort en dat kan soms van levensbelang zijn! Zo werden er een tijdje speciale plaatjes gebruikt die je achterop je fiets kon monteren waarop grote letters S en H stonden voor Slecht Horend. Misschien iets om opnieuw in te voeren?
